index > latin > Martial > livre X (2)

Martial 10 (2)

       Dans cette seconde partie du dixième livre, les épigrammes se font plus profondes et plus graves.

10.25
In matutina nuper spectatus harena
     Mucius, inposuit qui sua membra focis,
Si patiens durusque tibi fortisque videtur,
     Abderitanae pectora plebis habes.
Nam cum dicatur tunica praesente molesta
     'Ure manum,' plus est dicere 'Non facio.'


10.47
Vitam quae faciant beatiorem,
Iucundissime Martialis, haec sunt:
Res non parta labore, sed relicta;
Non ingratus ager, focus perennis;
Lis numquam, toga rara, mens quieta;
Vires ingenuae, salubre corpus;
Prudens simplicitas, pares amici;
Convictus facilis, sine arte mensa;
Nox non ebria, sed soluta curis;
Non tristis torus, et tamen pudicus;
Somnus, qui faciat breves tenebras:
Quod sis, esse velis nihilque malis;
Summum nec metuas diem nec optes.
10.27
Natali, Diodore, tuo conviva senatus
     Accubat, et rarus non adhibetur eques,
Et tua tricenos largitur sportula nummos.
     Nemo tamen natum te, Diodore, putat.
10.46
Omnia vis belle, Matho, dicere. Dic aliquando
     Et bene; dic neutrum; dic aliquando male.

10.53
Ille ego sum Scorpus, clamosi gloria Circi,
     Plausus, Roma, tui deliciaeque breves,
Invida quem Lachesis raptum trieteride nona,
     Dum numerat palmas, credidit esse senem.

10.69
Custodes das, Polla, viro, non accipis ipsa.
     Hoc est uxorem ducere, Polla, virum.

10.76
Hoc, Fortuna, tibi videtur aequum?
Civis non Syriaeve Parthiaeve,
Nec de Cappadocis eques catastis,
Sed de plebe Remi Numaeque verna,
Iucundus, probus, innocens amicus,
Lingua doctus utraque, cuius unum est,
Sed magnum vitium, quod est poeta,
Pullo Mevius alget in cucullo,
Cocco mulio fulget Incitatus.

10.84
Miraris, quare dormitum non eat Afer ?
     Accumbat cum qua, Caediciane, vides.

Abderitanae ?
accipio, is, ere, cepi, ceptum : recevoir, apprendre
accubo, as, are : être étendu auprès de + dat, être à table
accumbo, is, ere, cubui, cubitum : se coucher, s’étendre
adhibeo, es, ere, ui, itum : apporter, fournir, appeler, employer
aequus, a, um : égal, équitable
Afer ?
ager, agri, m. : terre, territoire, champ
algeo, es, ere, alsi : avoir froid
aliquando, inv. : quelquefois
amicus, a, um : ami
amicus, i, m. : ami
arena, ae, f. : sable
ars, artis, f. : art
beatus, a, um : heureux
belle, inv. : joliment
bene, adv. : bien
breuis, e : bref
Caediciane ?
Cappadocis ?
catasta, ae, f: estrade (pour l'exposition des esclaves à vendre)
circus, i, m. : cirque
ciuis, is, m. : citoyen
clamosus, a, um : criard
coccum, i, n. : kermès, écarlate
conuictus, us, m. : vie en société ; banquet
conuiua, ae, m. ou f. : invité(e), convive
corpus, oris, n. : corps
credo, is, ere, didi, ditum : croire, prêter
cucullus, i, m : cape, capuchon, cornet
cum, inv. : conj., comme ; prép, avec
cura, ae, f. : soin, souci
custos, odis, m. : gardien
de, prép. + abl. : au sujet de, du haut de, de
deliciae, arum, f. pl. : délices, amour
dico, is, ere, dixi, dictum : dire, appeler
dico, as, are : dédier, consacrer, inaugurer
dies, ei, m. et f. : jour
Diodore ?
do, das, dare, dedi, datum : donner
doctus, a, um : savant
dormio, is, ire, iui, itum : dormir, ne rien faire
duco, is, ere, duxi, ductum : conduire, -uxorem se marier
dum, inv. : tant que
durus, a, um : dur
ebrius, ebrius, a, um : ivre
ego, mei : je
eo, is, ire, iui, itum : aller
eques, itis, m. : chevalier, cavalier
et, conj. : et, aussi
facilis, e : facile
facio, is, ere, feci, factum : faire
focus, i, m. : foyer, âtre, maison, autel
fortis, e : fort, vigoureux, courageux,
fortuna, ae, f. : fortune, chance
fulgeo, es, ere, fulsi : briller, resplendir
gloria, ae, f. : gloire
habeo, es, ere, bui, bitum : avoir, considérer comme
harena, ae, f. : sable
hic, haec, hoc : ce, cette, celui-ci, celle-ci
ille, illa, illud : ce, cette
impono, is, ere, sui, situm : placer sur, assigner, imposer
in, prép. : (acc. ou abl.) dans, sur, contre
Incitatus ?
ingenuus, a, um : né libre, noble
ingratus, a, um : désagréable, déplaisant; ingrat
innocens, entis : innocent
inuidus, a, um : envieux, jaloux
ipse, ipsa, ipsum : même (moi-même, toi-même, etc.)
iucundus, a, um : agréable
labor, oris, m. : peine, souffrance, travail pénible
Lachesis, is, f. : Lachesis (parque)
largior, iris, iri, largitus sumi : accorder généreusement, donner largement
lingua, ae, f. : langue
lis, litis, f. : procès, litige
magnus, a, um : grand
male, inv. : mal, vilainement
malo, mauis, malle, malui : préférer
malus, a, um : mauvais. comp. peior, sup. : pessimus (-umus)
manus, us, f. : main, petite troupe
Martialis ?
Matho ?
matutinus, a, um : du matin, matinal
membrum, i, n. (généralement au plur) : membre, organe
mens, entis, f. : esprit
mensa, ae, f. : table
metuo, is, ere, ui, utum : craindre
Meuius ?
miror, aris, ari : s'étonner
molestus, a, um : pénible, difficile
Mucius ?
mulio, onis, m. : palefrenier, maquignon
nam, inv. : de fait, voyons, car
nascor, eris, i, natus sum : naître
natalis, e : de la naissance ; dies natalis : anniversaire
nec, neque = et non , et...ne...pas
nemo, neminis : personne, nul... ne
neuter, tra, trum : aucun des deux
nihil, ou nil : rien
non, neg. : ne...pas
nonus, a, um : neuvième
nox, noctis, f. : nuit
Numaeque ?
numero, as, are : compter
nummus, i, m. : argent, monnaie, sesterce
numquam, inv. : ne... jamais
nuper, inv. : naguère, récemment
omnis, e : tout
opto, as, are : souhaiter
palma, ae, f. : palme
par, aris : semblable, pareil
pario, is, ere, peperi, partum : accoucher, produire
Parthiaeue ?
patiens, entis : + gén., accoutumé à endurer, endurci à ; indulgent, flegmatique
pectus, oris, n. : poitrine
perennis, e : qui dure toute l'année, durable
plausus, us, m. : battement (des ailes ou des pieds), applaudissement
plebs, plebis, f. : plèbe
plus, pluris, n. : plus, plus cher
poeta, ae, m. : poète
Polla ?
praesens, entis : présent
probus, a, um : honnête
prudens, entis : sage, prévoyant
pullus, a, um : noir, sombre, brun
puto, as, are : penser
quare, inv. : c'est pourquoi, pourquoi
qui, quae, quod : qui ; interr. quel ? lequel ?
qui, quae, quod, pr. rel : qui, que, quoi, dont, lequel...
quietus, a, um : paisible, calme, sans ambition
quis, quae, quid : qui ? quoi ?
quod, conj. : parce que
rapio, is, ere, rapui, raptum : enlever, voler
rarus, a, um : rare
relinquo, is, ere, reliqui, relictum : laisser
Remi ?
res, rei, f. : chose
Roma, ae, f. : Rome
saluber, bris, bre : sain, bienfaisant à la santé
Scorpus, i, m. : Scorpus
sed, conj. : mais
senatus, us, m. : sénat
senex, senis, m. : vieillard
si, conj. : si
simplicitas, atis, f. : simplicité
sine, prép. : (abl) sans
sino, is, ere, siui, situm : permettre
soluo, is, ere, ui, itum : détacher, payer
somnus, i, m. : sommeil
specto, as, are : regarder
sportula, ae, f. : petit panier, sportule
sum, es, esse, fui : être
summus, a, um : superlatif de magnus. très grand, extrême
suus, a, um : son
Syriaeue ?
tamen, adv. : cependant
tenebrae, arum, f. : ténèbres
toga, ae, f. : toge
tricenus, cf. triceni
trieteris, idis, f. : espace de trois ans
tu, tui : tu, te, toi
tunica, ae, f. : tunique
tuus, a, um : ton
uerna, ae, m. : esclave né dans la maison
uideo, es, ere, uidi, uisum : voir
uideor, eris, eri, uisus sum : être vu, sembler, paraître, avoir l'air de, croire
uir, uiri, m. : homme ( par opp. à mulier, femme ), mari.
uis, -, f. : force
uita, ae, f. : vie
uitium, ii, n. : vice, défaut
unus, a, um : un seul, un
uolo, uis, uelle : vouloir
uro, is, ere, ussi, ustum : brûler
uterque, utraque, utrumque : chacun des deux
uxor, oris, f. : épouse, femme